Yazdır

�zg�n �alışma/Original Article
Mikrobiyol Bul 2017; 51(2): 127-135

Santral Sinir Sistemi Enfeksiyonlarında Viral Etiyolojinin
İzmir'de Bir �niversite Hastanesinin Yedi Yıllık Verileri �zerinden Değerlendirilmesi

Evaluation of Viral Etiology in Central Nervous System Infections from
A University Hospital Point of View in Izmir Based on Seven Years Data

Ayşın ZEYTİNOĞLU1, Selda ERENSOY1, R��han SERT�Z1, İmre ALTUĞLU1, Candan �İ�EK1, M�nevver KAYIN1,
Hadiye ŞİRİN2, Şafak TANER3

1 Ege �niversitesi Tıp Fak�ltesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, İzmir.

1 Ege University Faculty of Medicine, Department of Medical Microbiology, Izmir, Turkey.

2 Ege �niversitesi Tıp Fak�ltesi, N�roloji Anabilim Dalı, İzmir.

2 Ege University Faculty of Medicine, Department of Neurology, Izmir, Turkey.

3 Ege �niversitesi Tıp Fak�ltesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, İzmir.

3 Ege University Faculty of Medicine, Department of Public Health, Izmir, Turkey.

�Z

Santral sinir sistemi (SSS)'nin ciddi seyreden tabloları ensefalit ve menenjit, tanı konmadığında ve tedavi edilemediğinde y�ksek mortalite ve morbidite ile seyreder. SSS enfeksiyonlarında n�kleik asitlerin saptanması, viral tanıda tercih edilen tanı y�ntemidir. Bu �alışmanın amacı, SSS enfeksiyonlarında viral etiyolojinin �niversite hastanemizde yedi yıllık verileri �zerinden değerlendirilmesi i�in viroloji laboratuvarlarına g�nderilen beyin omurilik sıvısı (BOS) �rneklerinde �alışılmış test sonu�larını geriye d�n�k olarak değerlendirmek ve sonu�ları �lkemizdeki diğer �alışmalarla karşılaştırmaktır. �alışmada 01.01.2009-31.12.2015 tarihleri arasında SSS enfeksiyonu �n tanısı olan hastalardan Ege �niversitesi Tıp Fak�ltesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı'na g�nderilen BOS �rneklerinde �alışılmış test sonu�ları geriye d�n�k olarak değerlendirilmiştir. Klinikten yapılan isteklere g�re 487 �rnekte h�cre k�lt�r� ile enterovirus (EV), gelen diğer BOS �rneklerinde de ger�ek zamanlı polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) y�ntemi ile herpes simpleks virus 1 (HSV1), herpes simpleks virus 2 (HSV2), varisella zoster virus (VZV), Epstein-Barr virus (EBV), sitomegalovirus (CMV), insan herpes virus 6 (HHV6) ve EV i�in 3291 n�kleik asit testi olmak �zere toplam 3778 test �alışılmıştır. VZV ve EV testleri sırasıyla son bir ve beş yılda araştırılmıştır. N�kleik asit testi ile �alışılan etkenlere g�re HSV1, HSV2, CMV, EBV, VZV, HHV6 ve EV sırasıyla %1.80 (24/1333), %0.08 (1/1333), %3.28 (19/580), %4.35 (22/506), %0.46 (1/216), %1.05 (5/478) ve %3.37 (6/178) pozitif saptanmıştır. EV h�cre k�lt�r�nde 487 BOS �rneğinin 30 (%6.20)'unda saptanmıştır. Pozitif �rnekler, başlıca �ocuk Sağlığı ve Hastalıkları, N�roloji ve Enfeksiyon Hastalıkları kliniğinden gelen �rneklerde saptanmıştır. Aylara g�re bakıldığında; pozitif �rneklerin �oğunluğu hastaneye aralık (%35.3), temmuz (%12.9) ve kasım (%10.6) aylarında başvuran hastalara ait �rneklerdi. Pozitif �rneklerin %80'i 18 yaş �zerine aitti. T�rkiye'den bildirilen diğer �alışmaların sonu�ları incelendiğinde; pozitiflik oranlarının genel olarak benzer olmakla birlikte, se�ilmiş daha k���k hasta gruplarında belirli etkenlere �zg� oranların y�ksek olduğu g�r�lmektedir (HSV1, EV gibi). SSS enfeksiyonlarında daha bir�ok mikroorganizmanın da etken olabileceği d�ş�n�ld�ğ�nde, rutin laboratuvar tanıda multipleks PCR, "microarray" gibi �oklu ve hızlı g�venilir n�kleik asit testleriyle inceleme yapılması daha pratik ve etkin bir yaklaşım sağlayacaktır.

Anahtar s�zc�kler: Viral santral sinir sistemi enfeksiyonları; viral n�kleik asit testleri.

ABSTRACT

The serious diseases of the central nervous system (CNS); encephalitis and meningitis, have high mortality and morbidity rate especially not diagnosed and treated in time. Nucleic acid testing (NAT) is the tool of choice for viral diagnosis in CNS infections. In this study, viral etiological agents found in cerebrospinal fluid (CSF) samples sent to our university hospital virology laboratory for laboratory diagnosis of CNS infections were retrospectively evaluated and results were compared with other reports from our country. Viral etiological agents found in cerebrospinal fluid (CSF) samples sent to Ege University Faculty of Medicine Department of Medical Microbiology Virology Laboratories for laboratory diagnosis of CNS infection between 01.01.2009-31.12.2015 were evaluated retrospectively. A total of 3778 CSF tests were performed for cell culture of enterovirus (EV) in 487 samples and 3291 tests for nucleic acid testing (NAT) by real time polymerase chain reaction (PCR) in herpes simplex virus 1 (HSV1), herpes simplex virus 2 (HSV2), varicella zoster virus (VZV), Epstein-Barr virus (EBV), cytomegalovirus (CMV), human herpes virus 6 (HHV6) and EV. VZV and EV NAT's were performed during the last one and five years period, respectively. NAT positive results for HSV1, HSV2, CMV, EBV, VZV, HHV6 and EV were 1.80% (24/1333), 0.08% (1/1333), 3.28% (19/580), 4.35% (22/506), 0.46% (1/216), 1.05% (5/478) and 3.37% (6/178), respectively. EV was isolated in 30 (6.20%) of 487 CSF samples by viral culture. Positive samples were mainly from pediatric, neurology and infectious diseases clinics as expected. The number of higher positive results were found in samples sentin december (35.3%), july (12.9%) and november (10.6%). Overall 80% of positive samples belonged to patients over 18 years old. When the results of other studies reported from Turkey are examined, although the positivity rates are generally similar, it is seen that the rates specific to certain factors are higher in selected smaller patient groups like HSV1 and EV. Rapid nucleic acid tests like multiplex PCR and microarray will provide more practical and effective laboratory diagnosis approach in CNS infections, since many more microorganisms may be causative agents.

Keywords: Central nervous system viral infections; viral nucleic acid tests.

Geliş Tarihi (Received): 11.11.2016 • Kabul Ediliş Tarihi (Accepted): 11.03.2017

GİRİŞ

Akut menenjit ve ensefalit gibi santral sinir sistemi (SSS) enfeksiyonlarında başlıca etken viruslardır. �zellikle aseptik menenjitlerde enteroviruslar, ensefalitlerde ise herpesviruslar ve arboviruslar en sık g�r�len viral etkenlerdir. Viral aseptik menenjitlerde klinik genellikle hafif seyreder ve komplikasyonlar nadirdir. Ensefalit ise beyin parankiminin enflamasyonudur. Menenjitle beraber seyrederse meningoensefalit tablosuna neden olur. Ensefalitlerde menenjit tablosundan farklı olarak mental durumda değişiklikler ve epileptik n�betler, SSS enfeksiyonlarında g�r�len ateş, baş ağrısı bulgularına eklenir. Ensefalitlerde sekel ve �l�m oranları �zellikle herpes simpleks ensefaliti (HSE)'nde erken antiviral başlanmazsa y�ksektir ve tanı i�in �rnekler alınır alınmaz ampirik tedavi başlanması �nemlidir1,2. Hastaların detaylı klinik değerlendirilmesinde altta yatan hastalıklar, mesleği, yaşadığı coğrafya, son zamanlardaki seyahatleri, hayvanlarla/kenelerle/sivrisineklerle temas ve aşılamalar menenjit ve ensefalit �n tanısı i�in �nemlidir. Kızamık, kabakulak ve kızamık�ık aşılarının etkin yapıldığı �lkelerde bu etkenlere bağlı ensefalit oranları d�ş�kt�r.

SSS enfeksiyonlarının tanı y�ntemi eskiden virus izolasyonu iken artık duyarlılık ve �zg�ll�ğ� y�ksek olan n�kleik asit testleri (NAT) g�n�m�zde rutin tanıda yerlerini almıştır. Son yıllarda �zellikle imm�n sistemi baskılanmış olgularda multipleks polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) tanıda daha da yararlı olmaktadır. Batı Nil virusunun tanısında ise vireminin kısa s�rmesi nedeniyle tanıda beyin omurilik sıvısı (BOS)'nda IgM'nin saptanması �nerilmektedir. Bazı latent virusların (Epstein-Barr virus (EBV), insan herpes virus 6 (HHV6) vb.) etken olduğunun g�sterilmesi i�in kantitatif NAT �nerilmektedir ancak bu konuda bir standardizasyon yoktur. BOS'da negatif NAT sonu�larında klinik bulgular devam ediyorsa yeni �rnekle NAT 3-5 g�n sonra tekrar edilmelidir. Viral SSS enfeksiyonlarının ilk �� g�n�nde ve 10. g�nden sonra yanlış negatif sonu�lar alınabilir3.

Laboratuvarımızda uzun yıllardan beri rutinde uygulanan BOS'ta herpes simpleks virus 1 ve 2 (HSV1, HSV2), CMV, HHV6, EBV DNA testlerine 2010 yılında enterovirus (EV) RNA ve 2014 yılından beri varisella zoster virus (VZV) DNA testi eklenmiştir. Bu �alışmada, Ege �niversitesi Tıp Fak�ltesi Viroloji Laboratuvarlarında SSS enfeksiyonu �n tanısıyla 2009 yılından beri incelenen BOS �rneklerinde HSV1, HSV2, VZV, EBV, CMV, HHV6 DNA, EV RNA ve 2005 yılından itibaren de EV h�cre k�lt�r� sonu�larımız incelenmiş, tanısal mikrobiyoloji laboratuvarımızda kullanılan y�ntemlerle SSS enfeksiyonları viral etiyolojide tanımlanan etken virusların ve oranlarının değerlendirilmesi ama�lanmış ve elde edilen verilerin �lkemizde 2015 yılı sonuna kadar SSS enfeksiyonu i�in bildirilen viral etkenlerle karşılaştırılması planlanmıştır.

GERE� ve Y�NTEM�

�alışmamızda Ege �niversitesi Tıp Fak�ltesi Viroloji Laboratuvarına 01.01.2009-31.12.2016 tarihleri arasında SSS enfeksiyonu �n tanısıyla (yedi yıllık) g�nderilen BOS �rnekleri değerlendirildi. Klinikten yapılan isteklere uygun olarak; EV h�cre k�lt�r� 487 BOS �rneğinde ve 3291 NAT BOS �rneğinde �alışıldı . Bu tarihlerde HSV1 ve HSV2 DNA i�in 1333'er, VZV DNA i�in 216, EBV DNA i�in 506, CMV DNA i�in 580, HHV 6 DNA i�in 478 ve EV RNA i�in 178 test �alışıldı. EV i�in 01.01.2009-01.05.2015 tarihlerinde yapılan h�cre k�lt�r� sonu�ları da değerlendirmeye alındı.

Ger�ek zamanlı PCR i�in Lightcycler Roche (İsvi�re), Rotorgene Qiagen (Almanya), Seegene multiplex PCR (Kore), Fluorion Iontek (T�rkiye), Abbott M2000 (ABD), Saccace-ABI 7500 (İtalya, ABD) ve Cepheid Gene Expert (ABD) kitleri ve platformları kullanıldı. VZV ve EV NAT y�ntemleri sırasıyla son bir ve beş yıl i�erisinde rutine girmiştir. Bu d�nemde kullanılan NAT y�ntemleri Tablo I'de g�sterilmiştir. �retici firmaların �nerilerine uygun n�kleik asit izolasyon y�ntemleri ve analizde frekans ve y�zde dağılımları kullanıldı.


Tablo I

H�cre k�lt�r� i�in gelen �rnekler Vero (National Public Health Institute, Helsinki, Finlandiya), HEp-2 (National Public Health Institute, Helsinki, Finlandiya), RD (German Collection of Microorganisms and CellCultures, DSMZ, Almanya) h�cre dizileri olmak �zere �� ayrı "shell vial"e ekildi. Kırk sekiz saatlik ink�basyon s�resi sonunda "shell vial"de bulunan lameller floresan izotiyosiyanat ile işaretlenmiş EV poliklonal antikoru (Light Diagnostic, Millipore, Amerika) kullanılarak boyandı. 

BULGULAR

Cinsiyet a�ısından kadın ve erkek oranları NAT ile bakılan �rneklerde sırasıyla, HSV1 ve HSV2 i�in %48.3, %51.7, VZV i�in %46.3, %53.7, EBV i�in %46.6, %53.4, CMV i�in %45.2, %54.8, HHV6 i�in %45.4, %54.6 ve EV i�in %44.4, %55.6 olarak bulunmuştur. HSV i�in başvuran hastaların %20'sinin, VZV i�in başvuranların %3.7'sinin, EBV i�in başvuranların %29.1'inin, CMV i�in başvuranların %23.4'�n�n, HHV6 i�in başvuranların %19.2'sinin ve EV i�in başvuranların %56.2'sinin 18 yaşından k���k olduğu g�zlenmiştir. 01.01.2009-01.05.2015 tarihleri arasında EV izolasyonu i�in başvuran 487 olgunun %45'i kadın,%55'i erkek ve 0-88 yaşındaki olguların medyan yaşının dokuz olduğu g�r�lm�şt�r. Herpes DNA istekleri en sık n�roloji kliniğinden, ikinci olarak da �ocuk sağlığı ve hastalıkları kliniğinden olmuştur. EV RNA istekleri ise en sık sırasıyla �ocuk sağlığı ve hastalıkları, enfeksiyon hastalıkları ve n�roloji kliniklerinden gelmiştir. NAT istekleri geldikleri aylara g�re değerlendirildiğinde, HSV1, HSV2, EBV ve CMV DNA testlerinin aylara g�re dağılımında bir �zellik olmamakla beraber, EV, VZV ve HHV6 daha �ok kasım ve aralık aylarında istenmiştir. HHV6 i�in bu aylara ek olarak, ekim ayı ve VZV i�in de ağustos ayı �rneklerinin daha fazla istendiği aylar olmuştur.

Yedi yıllık d�nemde SSS enfeksiyonu laboratuvar tanısı i�in istenen 3291 viral NAT'ta 78 pozitiflik saptanmıştır. BOS �rneklerinde NAT ile saptanan etken viruslar Tablo II ve III'te g�sterilmiştir.


Tablo II

Tablo III

EV h�cre k�lt�r� i�in gelen 487 BOS �rneğinin 30 (%6.20)'unda EV izole edilmiştir. Pozitif �rneklerin yaş aralığı 2-73, yaş ortalaması 20 ve medyan değeri 10 yaş olarak hesaplanmıştır. Pozitif olguların 29'u aseptik menenjit, biri ensefalopati �n tanısıyla başvuran olgulardır. Olguların 21 (%70)'i mart (n= 4), nisan (n= 3), ekim (n= 6), kasım (n= 4) ve aralık (n= 4) aylarında gelmiştir.

Viral etiyoloji a�ısından pozitif bulunan NAT sonu�larının %44.4'� kadın, %55.6'sı erkek olgulara ait iken pozitif bulunan olguların %80'inin yaşı > 18 olarak saptanmıştır. Sadece EV NAT değerlendirildiğinde bu oran %43.8, EV h�cre k�lt�r� pozitifliğinde de (8 erişkin/30) %26.7 olarak bulunmuştur. Pozitif �rnekler başlıca �ocuk sağlığı ve hastalıkları, n�roloji ve enfeksiyon hastalıkları kliniğinden gelen �rneklerden saptanmıştır. Aylara g�re bakıldığında pozitif �rneklerin �oğunluğu hastaneye aralık (%35.3), temmuz (%12.9) ve kasım (%10.6) aylarında başvuran �rneklerken, pozitif �rneklerin %80'i 18 yaş �zeri olgulardan belirlenmiştir.

TARTIŞMA

SSS enfeksiyonlarında viral etkenlerin rutin saptanmasında t�m d�nyada oranlar d�ş�kt�r4. BOS'ta virusların saptanmasında altın standart PCR y�ntemidir. �lkemizde SSS enfeksiyonlarında viral etkenlerin saptanması �alışmaları 2000 yılından itibaren hız kazanmıştır. Viral izolasyonlarla yapılan �alışmaları, PCR ile yapılan molek�ler testler, sonrasında da multipleks PCR �alışmaları izlemiştir. �lkemizde yapılan bu �alışmalarda HSV1 DNA viral SSS enfeksiyonlarında %0.9-3.6, ensefalit tablosu olan olgularda %19-29.4, ensefalit + HSE ile uyumlu manyetik rezonans bulguları olan olgularda ise %69 ve aseptik menenjitlerde %9.7 olarak bildirilmiştir. Viral SSS enfeksiyonu �n tanısıyla gelen olgularda %1.2-1.8 VZV, %0- 15 EBV, %0.4-2 CMV, %0.4-0.9 HHV6 ve %0.4 adenovirus saptanmıştır. EV RNA'sı viral SSS enfeksiyonlarında %4-18 ve aseptik menenjitlerde pediatrik grupta %17-63 olmak �zere %8-38.7 oranında bildirilmiştir5-19 (Tablo VI). �alışmamızda SSS enfeksiyonlarında saptadığımız HSV1, HSV2, CMV, VZV, HHV6 ve EV oranları �lke genelindeki �alışmalarla benzerdir. �oğu kongre sunusu olan diğer �alışmaların yayınlanmasıyla �lkemizdeki herpesvirus ve EV dağılımı daha net olarak ortaya �ıkacaktır. �lkemizden bildirilen bazı �alışmalarda olduğu gibi değişik merkezlerden, �n tanı ile değil, aseptik menenjit ve ensefalitlerin ayrı ayrı bildirimleriyle bu klinik tabloların etken profillerinin oranları y�kselecektir. Dupuis ve arkadaşlarının4 New York şehrinde SSS enfeksiyonu d�ş�n�len 2357 olguyu i�eren ve iki yıl s�ren �alışmasında en sık saptanan etkenlerden BOS EV %5.5, EBV %3.6, HSV1 ve HSV2 %2.8 ve VZV NAT %1.9 oranında saptanmıştır. �alışmamızdaki HSV1 (%1.80), HSV2 (%0.08), VZV (%0.46) ve EV (%3.37) oranları biraz daha d�ş�k olmakla birlikte, total etiyolojik viral etken saptama y�zdemiz benzerdir. Dupuis ve arkadaşlarının4 �alışmasında farklı olarak iki yılda saptanan toplam viral etiyoloji %8.9 ve %14.8'dir. Finlandiya'dan %29 gibi y�ksek oranda bildirilen VZV'ye bağlı SSS enfeksiyonu, d�nyada yapılan diğer �alışmalarda d�ş�k oranda bildirilmiştir20. �alışmamızda bu oran aynı şekilde d�ş�k bulunmuştur.


Tablo VI

HHV6 ve �zellikle subtip B ekzantem subitum primer enfeksiyonu sonrası latent kalan bir virustur21-23. EBV gibi amplifikasyon y�ntemleriyle BOS'ta saptanan ve �zellikle dual enfeksiyon olarak saptanan HHV6 genomunun etiyolojik tanıdaki yeri tartışmaya a�ıktır. Kan h�crelerinde, beyinde ve diğer dokularda latent kalan virusların BOS'ta ve SSS'de saptanması viral etiyoloji a�ısından değerlendirme gerektirir. �alışmamızda dual enfeksiyonlarda en y�ksek oranda saptanan EBV, akut enfeksiyon dışında virusun latent enfeksiyonu veya reaktivasyonuna bağlı da saptanabilir. Bu durumun ortaya konulması enfeksiyonun etyolojisi a�ısından �nemlidir. EBV, HHV6 ve VZV akut enfeksiyon etiyolojisinde ve dual enfeksiyonlarda bu bakış a�ısıyla değerlendirilmesi gerekir. BOS'ta lenfotropik herpes virus (EBV, HHV6, HHV7, HHV8) DNA PCR pozitif ise muhtemel ilgili herpes virusla ilişkili ensefaliti g�sterir, tanı kesin değildir24. HHV6 i�in PCR'nin duyarlılığı %95'in �zerinde olmakla birlikte, sağlıklı erişkinlerde ensefalit tanısı a�ısından pozitif prediktif değerinin %30 olduğu bildirilmiştir25.

CMV ensefaliti sıklıkla imm�nkompetan olgularda değil, HIV enfekte olgularda, organ transplant alıcılarında ve konjenital CMV'li yenidoğanda izlenmektedir. CMV DNA pozitiflik saptadığımız 19 olgunun dokuzu bu kriterlere uygundu.

EV'lerden en sık bildirilen SSS enfeksiyon etkeni koksaki (A9, B1, B5 vb.) ve ekoviruslardır (5, 6, 18, 30, 70, 71 vb.)2,26. Bu �alışmada EV'ler tiplendirilmemiştir. H�cre k�lt�r� ile EV'lerin saptanmasında elde edilen pozitiflik oranları NAT ile elde edilenlere g�re daha y�ksek oranda bulunmuştur. Bu bulgunun h�cre k�lt�r� testlerinin yapıldığı hasta grubunun �oğunluğunun aseptik menenjit tanısı alan hastalardan oluşması nedeniyle olduğu d�ş�n�lm�şt�r.

�alışmamızda araştırılmayan ancak �lkemizde yapılan �alışmalarda Batı Nil virusu (BNV) ise, SSS �n tanılı olgularda, %0-2.7 oranında pozitif bulunmuştur27-29. �zellikle HSE ve BNV ile ilgili olgu sunumları ve hasta serileri �lkemizdeki klinik tablolar a�ısından yol g�stericidir. Hastanemizde solid organ alıcısı bir olguda BNV meningoensefaliti saptanmıştır30. Subakut sklerozan panensefalit tablosu ile başvuran olgularda bildirilen antikor indeksi pozitifliği ise %19-63.6 olarak tespit edilmiştir31-33.

SSS enfeksiyonlarından sorumlu t�m viruslar ve �zellikle herpesvirus NAT ile tanı koyan laboratuvarlar mutlaka kalite standartlarını sağlamalı ve bir yeterlilik programına katılmalıdır24. Virusların SSS enfeksiyonlarındaki rol� ekstraksiyon y�ntemlerinin otomasyonu, ger�ek zamanlı PCR ve �zellikle multipleks PCR'nin otomasyonu NAT'larda standardizasyon a�ısından gelişmeler ve etken olan geniş virus spektrumun yakalanması a�ısından avantaj sağlamaktadır.

Viruslar dışında SSS etkenlerinin ayırıcı tanısında bakterilerin yanı sıra mantar, protozoa, helmintler ve enfeksiyon dışı etiyolojiler �nemlidir. T�m mikrobiyal etkenlerin saptanmasına y�nelik mikroarray gibi teknolojiler var olmakla birlikte hen�z rutin tanıda yerini alamamıştır.

Yedi yıllık rutin laboratuvar sonu�larımız geriye d�n�k olarak değerlendirildiğinde SSS enfeksiyonu �n tanısıyla �alışılan NAT'larda etkenlere g�re HSV1, HSV2, CMV, EBV, VZV, HHV6 ve EV i�in sırasıyla %1.80, %0.08, %3.28, %4.35, %0.46, %1.05 ve %3.37 pozitiflik saptanmıştır. EV h�cre k�lt�r� ile pozitiflik %6.20 bulunmuştur. Laboratuvar tanısı i�in istenen 3291 viral NAT'da 78 �rnekte pozitiflik saptanmış ancak BOS �rneklerinin hepsinde t�m �alışılan viral etkenler istenmediği i�in virusların arasında oran karşılaştırılması anlamlı bulunmamıştır. HSE gibi �zg�n klinik ve radyolojik bulguları olan viral enfeksiyonlarda HSV'nin se�ilerek istenmesi daha uygun olacaktır. Ancak bu t�r olgular dışında SSS enfeksiyonu klinik olarak �ok ayırt edici olmadığından, mikrobiyolojik tanıda �oklu viral hatta bakteriyel etkenlerin panellerle araştırılması daha doğru sonu�lar verecektir. Rutin tanıda artık kullanıma girmiş olan viral SSS etkenleri tanı testleri daha geniş serilerle ve yapılacak prospektif �alışmalarla şimdiki bilgilerimizi pekiştirecek ve genişletecektir. Bu testlerin iyi laboratuvar uygulamaları, algoritmaları ve �lkemizde gereksinim duyacağımız test politikaları, �n�m�zdeki yıllarda ele alınması gereken konulardır.

KAYNAKLAR

  1. Human herpesviruses, pp: 461-83. In: Murray PR, Rosenthal KS, Pfaller MA (eds), Medical Microbiology, 2013, 7th ed. Elsevier Saunders, Philadelphia.
  2. Tunkel AR, Beckham DJ, Tyler KL. Central nervous system infections, pp: 1183-263. In: Mandell GL, Bennett JE, Dolin R (eds), Principles and Practice of Infectious Diseases, 2010, 7th ed. Churchill Livingstone Elsevier, Philadelphia.
  3. Cinque P, Bossolasco S, Lundkvist A. Molecular analysis of cerebrospinal fluid in viral diseases of the central nervous system. J Clin Virol 2003; 26(1): 1-28.
  4. Dupuis M, Hull R, Wang H, et al. Molecular detection of viral causes of encephalitis and meningitis in New York State. J� Med Virol 2011; 83: 2172-81.
  5. Altuglu I, Zeytinoglu A, Sirin H, Yuceyar N, Erensoy S. Comparison of different polymerase chain reaction methods for detection of herpes simplex virus types 1 and 2 encephalitis. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2006; 25(10): 669-71.
  6. �i�ek C, Soylar M, Pulluk�u H, Bayram N, Metin DY. Enteroviral menenjitlerin shell vial h�cre k�lt�r� y�ntemiyle laboratuvar tanısı. 35. T�rk Mikrobiyoloji Kongresi, 3-7 Kasım 2012 Aydın. Kongre Kitabı, s: 314-5, P196.
  7. �i�ek C, Kalfaoğlu H, Pulluk�u H, Bayram N, Metin D. Enteroviral menenjitlerin shellvial y�ntemiyle laboratuvar tanısı.36. T�rk Mikrobiyoloji Kongresi 12-16 Kasım 2014 Antalya. Kongre Kitabı, s: 363-4, PS-340.
  8. Dirim C�, �lger ST, Aslan G ve ark. Aseptik menenjit ş�pheli hastalara ait BOS �rneklerinde human parechovirus ve enterovirusların araştırılması. 3. Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi 18-22 Kasım 2015, Antalya. Kongre Kitabı, s: 347, PS365.
  9. Feyzioğlu B, �zdemir M, Yavru S, Baykan M. Merkezi� sinir sistemi enfeksiyonu d�ş�n�len olgularda herpes grubu virusların Konya b�lgesinde son 3 yıldaki dağılımı. 36. T�rk Mikrobiyoloji Kongresi 12-26 Kasım 2014 Antalya, Kongre Kitabı. s: 369-70, PS-349.
  10. Guney C, Ozkaya E, Yapar M, Gumus I, Kubar A, Dogancı L. Laboratory diagnosis of enteroviral infections of the central nervous system by using a nested RT-polymerase chain reactin (PCR) assay. Diagn Microb Infect Dis 2003; 47(4): 557-62.
  11. M�layim S, Şirin H, Kocaman Sağduyu A, Zeytinoğlu A, Erensoy S. Viral ensefalitlerde tanı sorunları ve prognoz. T�rk N�roloji Dergisi 2005; 04: 377-8.
  12. Kalfaoğlu H, Kahraman H, Pulluk�u H, �i�ek C. Akut menenjit kliniği ile başvuran hastaların BOS �rneklerinde viral etkenlerin erken tanısı. 36. T�rk Mikrobiyoloji Kongresi 12-26 Kasım 2014 Antalya. Kongre Kitabı, s: 366-7, PS-343.
  13. �zkaya E, Uysal G, Atak T, Alkan M. 2001-2004 yılları arasında aseptik menenjit �n tanılı pediatrik olgulardan izole edilen enterovirus serotiplerinin dağılımı. Mikrobiyol Bul 2005; 39(1): 43-51.
  14. Sağlık İ, Sarınoğlu RC, Mutlu D, Koyun M. Akdeniz �niversitesi Hastanesi Mikrobiyoloji Laboratuvarı'na Ebstein-Barr virus DNA'sının araştırılması i�in g�nderilen �rneklerin değerlendirilmesi. 2. Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi 10-13 Kasım 2013 Antalya. Kongre kitabı, s: 388, PS447.
  15. Sağlık İ, Sarınoğlu RC, Mutlu D ve ark. Akdeniz �niversitesi Hastanesi Mikrobiyoloji Laboratuvarı'na Adenovirus DNA'sının araştırılması i�in g�nderilen �rneklerin değerlendirilmesi. 2. Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi 10-13 Kasım 2013 Antalya, Kongre Kitabı, s: 397, PS467.
  16. Sayiner A, Oktem M, Ergani A, Ergon C, Kurul S, Abacioglu YH. Detection of herpes simplex virus DNA and enterovirus RNA in cerebrospinal fluid using PCR and microplate or strip hybridization assay. Clin Microbiol� Infect 2003; 9(S1): 410.
  17. Soylar M, Altuğlu İ, Sert�z R, Aydın D, Akkoyun F, Zeytinoğlu A. Ege �niversitesi Hastanesi'nde santral sinir sistemi enfeksiyonu olgularının beyin omurilik sıvısı �rneklerinde saptanan viral etkenler. 2. Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi 10-13 Kasım 2013 Antalya. Kongre kitabı, s: 396, P465.
  18. Zeytinoğlu A, Altuğlu İ, Sayıner A ve ark. Herpes ensefalitinin beyin omurilik sıvısı �rneklerinden polimeraz zincir reaksiyonu ile tanısı. FLORA 2000; 5(3): 179-82.
  19. Sili U, Kaya A, Mert A; HSV Encephalitis Study Group. Herpes simplex virus encephalitis: clinical manifestations, diagnosis and outcome in 106 adult patients. J Clin Virol 2014; 60(2): 112-8.
  20. Koskiniemi M, Rantalaiho T, Piiparinen H, et al. Infections of the central nervous system of suspected viral origin: A collaborative study from Finland. J Neurovirol 2001; 7(5): 400-8.
  21. Daibata M, Taguchi T, Nemoto Y, Taguchi H, Miyoshi I. Inheritance of chromosomally integrated human herpesvirus 6 DNA. Blood 1999; 94(5): 1545-9.
  22. Tanaka-Taya K, Sashihara J, Kurahashi H, et al. Human herpesvirus 6 (HHV-6) is transmitted from parent to child in an integrated form and characterization of cases with chromosomally integrated HHV-6 DNA. J Med Virol 2004; 73(3): 465-73.
  23. Clark DA, Nacheva EP, Leong HN, et al. Transmission of integrated human herpesvirus 6 through stem cell transplantation: implications for laboratory diagnosis. J Infect Dis 2006; 193(7): 912-6.
  24. Boivin G. Diagnosis of herpesvirus infections of the central nervous system. Herpes 2004; 11(S2): 48A-56A.
  25. Rotbart HA. Aseptic and viral meningitis, pp: 284-91, In: Long SS, Pickering LK, Prober CG (eds), Principles and Practice of Pediatric Infectious Diseases, 2003, 2nd ed. Churchill Livingstone, New York.
  26. Tavakoli NP, Wang H, Nattanmai S, Dupuis M, Fusco H, Hull R. Detection and typing of enteroviruses from CSF specimens from patients diagnosed with meningitis/encephalitis. J Clin Virol 2008; 43(2): 207-11.
  27. Kahraman H, Kalfaoğlu H, Pulluk�u H, �i�ek C, Taşbakan M, Sipahi OR. Ger�ek zamanlı polimeraz zincir reaksiyonu y�ntemi ile beyin omurilik sıvısında Batı Nil vir�s� saptanan olguların değerlendirilmesi. 36. T�rk Mikrobiyoloji Kongresi 12-26 Kasım 2014 Antalya. Kongre kitabı, s: 383-4, PS-369.
  28. Kuşkucu MA, Ergin S, Abdelkareem A, G�z�n E, Midilli K. Rutin inceleme ile negatif bulunan beyin omurilik sıvısı �rneklerinde Batı Nil Ateşi vir�s�, Toscana vir�s ve lenfositik koriomenenjit vr�s�n�n araştırılması. 35. T�rk Mikrobiyoloji Kongresi� Kasım 2012 Aydın. Kongre Kitabı, s: 317, P203.
  29. �cal M, �nder H, Arsava EM, Alp Ş, �zkul A, Erg�nay K. Ankara ilinde Batı Nil virusu k�ken-1 kaynaklı bir merkezi sinir sistemi enfeksiyonu olgusu. Mikrobiyol Bul 2013; 47(1): 164-72.
  30. Ertilav M, �zkul A, Zeytinoğlu A, et al. Meningoencephalitis caused by West Nile virus in a renal transplant recipient. Mikrobiyol Bul 2014; 48(4): 674-82.
  31. Coşgun Y, Korukluoğlu FG. SSPE (Subakut Sklerozan Panensefalit) tanısında kızamık intratekal antikor sentez indeksi sonu�larının değerlendirilmesi. 3. Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi 18-22 Kasım 2015, Antalya. Kongre kitabı, s: 373-4, PS425.
  32. Şamlıoğlu P, �nalp A, G�k�ay A, Altuğlu İ, �zt�rk A, Zeytinoğlu A. Y�ksek BOS/serum kızamık antikor indeksi ile tanımlanan subakut sklerozan panensefalit olguları. Mikrobiyol Bul 2012; 46(4): 716-8.
  33. Yeşilkaya A, Kurt Azap �, Arslan H, et al. �l�mc�l seyreden Batı Nil virusu ensefaliti olgusu. Mikrobiyol Bul 2012; 46(3): 488-92.

İletişim (Correspondence):

Prof. Dr. Ayşın Zeytinoğlu,

Ege �niversitesi Tıp Fak�ltesi,

Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı,

35100 Bornova, İzmir, T�rkiye.

Tel (Phone): +90 232 390 2989,

E-posta (E-mail): aysin.zeytinoglu@ege.edu.tr

Yazdır